Groep de Groot (verzetsgroep WOII)
Zie lager voor systeemkaart-gegevens per persoon.
Interessant is onderaan een 'rapport' van Gerrit Boekhoven (de leider van de Groep de Groot) over de relatie met en visie op de LO, de Landelijke Organisatie voor Hulp aam Onderduikers.
Uitgangspunt: OVCG archief 2220 Verzameling documenten Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen (OVCG), 1935 - 2001, 414: lijst met medewerkers van de Groep de Groot.
Aan de hand van deze lijst zijn de systeemkaarten opgezocht in het OVCG archief 2183 (Systeemkaarten van verzetsbetrokkenen), waarna ook andere bronnen zijn geraadpleegd.
Onderzoek van de gegevens - Otto B. Wiersma, versie 28.7.2018
Aantal namen: 107
Van 26 mensen op de genoemde lijst is geen systeemkaart aanwezig in het OVCG.
12 mensen stonden niet op de lijst, maar zijn hieronder toegevoegd
omdat ze op hun OVCG systeemkaart wel met de Groep de Groot worden gelinkt.
Kerkelijke achtergrond
NH: 9
RK: 4
Gereformeerd: 7
Remonstrants: 1
Politieke achtergrond
SDAP: 28
Communist: 4 (waarvan bij 2 de vraag is of ze wel bij de GdG zaten)
AR: 3
CHU: 1
Vermelde verzetsgroepen:
Groep de Groot: 73
De Vonk: 16
LO: 35
Andere genoemde verzetsgroepen:
MA, MKP, Kroon, K-groep, Packard-Groep, Radersma, van der Laan, Groep van der Zee, Nulgroep, H+S
Groep de Groot wordt NIET genoemd op 6 systeemkaarten
Verzetswerk
Volgens overlevend groepslid Wiemer Emmelkamp is de Groep de Groot te typeren als een 'humanistisch socialistische verzetsgroep' die al vanaf heel vroeg een bijdrage leverde aan het verzet, maar (principieel) zonder daarbij geweld toe te passen.
Het verzetswerk was dan ook voornamelijk gericht op hulp aan Joodse onderduikers toen nog maar weinigen zich daar om bekommerden en later uiteraard ook aan andere onderduikers.
De kern van de groep was deskundig in het vervaardigen van de nodige vervalsingen van bv persoonsbewijzen en organiseren van distributiebonnen.
Daarvoor had men ook een netwerk van contacten opgebouwd met ambtenaren en bij distributiekantoren.
De rest van de groep was betrokken bij het vervoeren en (ver)plaatsen van onderduikers, het rondbrengen van distributiebonnen naar onderduikadressen e.d.
Een deel van de groep was ook betrokken bij het drukken en verspreiden van wat 'Illegale Pers' werd genoemd. Het blad dat daarbij het vaakst vermeld wordt, is De Vonk.
Arrestaties op volgorde van arrestatiedatum: (met muispijl info aanwijzen geeft meer informatie)
19420900 Israel Muller
19421127 Feiko Munniksma
19421212 Hendrik Eisso Drayer
19421218 Tieba Heeren
19440224 Tjerk Smit
19440308 Wiemer Jan Emmelkamp
19440600 Bernardus Posthumus
19440602 Auke Dijkstra
19440606 Willem te Lindert
19440613 Siet Tammens
19440703 Sipke Visser
19440707 Hendrik de Boer
19440925 Reinder Paul Houwen
19441018 Eppo Visscher
19441111 Johannes Frederik Hesse
19441112 Gerhardus Hendrikus Anthonius Jagt
19441204 Albert vd Grijspaarde
19441204 Jan Gerardus Jentzema
19441206 Berend Branbergen
19441211 Albertus Huizinga
19441227 Melisande Tatiana Marie (Anda) Kerkhoven
19450104 Hindrik Lommert
19450110 Jan Willem Bukers
19450110 Jan Mulder
19450110 Martha Mulder Groeneveld
19450110 Hendrik Oosting
19450110 Hendrik Poortman
19450111 Nanne Prins
19450112 Dinie Aikema
19450112 Gerrit Boekhoven
19450112 Heinrich Krohne
19450112 Hindrik Woldring
19450122 Jacobus Alma
19450122 Klaas Homan
19450122 Jan Pieter Lever
19450122 Johannes Bernardus Jozephus Scholte
19450129 Roelf Hamminga
19450129 Lambertus Antonie (Bertus) Smit
19450129 Hendrik Vechter sr
19450200 Homme Poort
19450204 Freerk Lode
19450206 Anne de Jong
19450207 Binne Roorda
19450208 Marten (Max) Wieringa
19450213 George Adelbert Bruno
19450213 Willem Kamp
19450213 Johannes Nicolaas Snoeck
19450214 Edo Hendrik Heeren
19450215 Jacob Start
19450217 Schelto Brouwer
19450217 Mattheus Koolman
19450221 Hendrik Nagel jr
19450226 Jan Buurman
19450227 Johannes Hendrikus Geubels
19450227 Albertus Winter
19450306 Pieter Arend Brons
Vermelde beroepen:
Winkeljuffrouw; onderwijzeres
distributie-ambtenaar
In "40-"45 bij Noord Nederlandse Clichéfabriek. Clichéfabriek Bali;
bedrijfsleider Noord Ned. Cliche Fabriek
beroepsmilitair
kinderverzorgster
banketbakker
agent van politie
zincograaf/graficus/kleuretser bij de Noord Nederlandse Clichéfabriek
agenturenhandelaar/vertegenwoordiger
bedrijfsleider drukkerij van der Kamp
distributiekantoor
werkte bij de Armenraad; ambtenaar jeugdzaken, later distributiekantoor Peize
predikant
typograaf bij drukkerij vd Kamp
offsetdrukker
hoofdconducteur NS
werkzaam bij de NETO
typograaf bij J.B. Wolters
leraar
ambtenaar distributiedienst Groningen
vertegenwoordiger van Bruynzeel
letterzetter
Directeur (gerant) restaurant Suisse Herestraat
Marechaussee
typograaf stempelhuis vd Woude
directeur Noord Nederlandse Clichéfabriek
studente medicijnen
drukkerij vd Kamp
metselaar
zaak Tempo, Oude Kijk in "t Jatstraat 20;
boekhouder
kassier waardemateriaal distributiedienst Groningen
politieman
ambtenaar laagspanningsnetten
kapper, trambediende
chemigraaf; tekenaar Noord Nederlandse Clichéfabriek
expeditie chef magazijnbediende
distributieambtenaar
kleermaker
correspondent
directeur puddingfabriek Atlanta Groningen
meubelmaker
chef Noord Nederlandse Clichéfabriek
leraar Duits; rechtbanktolk
werkzaam bij crisiscomité gemeente Groningen
aspirant instrumentmaker PTT
ambtenaar secretarie Groningen, afdeling Sociale Zaken
oud-onderwijzer (achterkant kaart) [ theoloog (autodidact), niet als predikant aan een kerk verbonden ]
schipper van de waterpolitie
distributieambtenaar, sub-kassier de Harmonie
vertegenwoordiger voor J.B. Wolters
ambtenaar arbeidsbureau
etser bij de Noord Nederlandse Clichéfabriek
directeur bioscoop Luxor
verpleegster
chef wijnhandel
onderwijzeres; logopediste
assuradeur
conciërge bij de Arrondissementsrechtbank in de Oude Boteringestraat
vertegenwoordiger
electrotechnisch bureau
chef uitreiking van het distributiekantoor in de Harmonie
ambtenaar op de secretarie
typograaf; drukker bij Erven van der Kamp
belastingambtenaar
opvallend vaak: deskundigheid in drukwerk/vervalsingen en verbanden met distributiekantoren
Het lot van de medewerkers (voor zover bekend):
31 mensen zijn vermoord of (bv door uitputting) omgekomen in kampen
40 mensen hebben de oorlog overleefd
Gegevens op de systeemkaarten:
(via de link onder de naam is de systeemkaart zelf te raadplegen)
Dinie Aikema
link
politiek: SDAP
beroep: Winkeljuffrouw; onderwijzeres
adres: Nassauplein 33 (dicht bij de Ernst Casimirlaan!)
verzetsgroep: Groep de Groot, secretaresse
verzetswerk: LO, falsificaties, bonkaarten, koerierster
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Homan; Laan, v.d.; Houwen
KP [ eeeh - als pacifiste? ] RVV (Raad van Verzet)
gearresteerd: 19450112 12.1.1945
24.3.1945 vermoord in Vosbergen (zie "Het Scholtenhuis 1940-1945", Bedum, 2009, p. 106)
vermoord/omgekomen
Jacobus Alma
link
politiek: SDAP
beroep: distributie-ambtenaar
verzetsgroep: LO, DK [Groep de Groot wordt niet genoemd op de systeemkaart]
verzetswerk: Verstrekken distributiebescheiden aan het verzet.
contactpersonen: Boekhoven, G.J.; Wieringa, J.A.; Holman; Lever, F.; Hendriks, G.J.; Scholte, B.; Dijkema, P.C.; Grijs, G.J.A. de
gearresteerd: 19450122 22.1.1945 door de SD op het distributiekantoor
gevangen in Wilhelmshaven
overleefd
Berend Amsing >> geen systeemkaart aanwezig
Hendrik Hannes Bensik
link
politiek: Communist
verzetsgroep: RVV, Groep de Groot, De Vonk
verzetswerk: oud-commandant RVV, IP (Illegale Pers)
contactpersonen: Goudkuil, H.; Molen, G. van der
Gerardus Boekhoven
link
politiek: SDAP, ook stempel LO
beroep: In "40-"45 bij Noord Nederlandse Clichéfabriek. Clichéfabriek Bali;
na WO II burgemeester van Hoogezand-Sappemeer; Nieuwe Pekela en Appingedam, lid Tweede Kamer
verzetsgroep: Groep de Groot
Op zijn kaart staat: "?? Komt bij Groep de Groot nergens voor!"
verzetswerk: vervalsen persoonsbewijzen; verzorgen gezinnen spoorwegstakers; LO
gearresteerd 19450129 29.1.1945 door de SD (Harry Bouman)
gevangen in Neuengamme (was daar "Torsperre"); heeft ramp op Cap Arcona in Lübeckerbocht meegemaakt
boekje geschreven over Neuengamme
overleefd
Gerrit Boekhoven
link
politiek: SDAP, stempel LO
beroep: bedrijfsleider Noord Ned. Cliche Fabriek
verzetsgroep: Groep de Groot - Groep van drie [ staat er bij geschreven ] [Leider van de groep de Groot.]
verzetswerk: LO falsificaties [ pas in een later stadium contact met de dan opkomende LO ]
Falsificatie: valse bonnen en inlegvellen. Bezorging en expeditie van de kaarten voor diverse richtingen
contactpersonen: Visser, Sipke; Houwen, Bob; Rolfsma; Lode, Fré; Wieringa; Laan, v.d.; Buve, Deken
gearresteerd: 19450112 12.1.1945 door de SD
19.3.1945 vermoord in Vosbergen (Harenermolen?)
vermoord/omgekomen
Hendrik de Boer
link
politiek: SDAP
beroep: beroepsmilitair
verzetsgroep: Groep de Groot, De Vonk
verzetswerk: koeriers- en recherchewerk, bonnen, persoonsbewijzen, joden en onderduikers huisvesten, geld inzamelen
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Boltjes, Jo; Dobbe, Jan; Los, mej.; Muller, mevr.; Swart, G.
gearresteerd: 19440707 7.7.1944
naar Amersfoort, later vrijgelaten en ondergedoken
overleefd
Simon Bolmeijer
link
verzetsgroep: Groep de Groot, LO, TD-Groep
verzetswerk: Schuilnaam verwijst naar de Tweede Distributiestamkaart. Betrokken bij financiële ondersteuning spoorwegstakers.
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Aikema, Diny; Porringa, H.; Swinderen, van; Mulder, A.A.J.
overleefd
Hendrika Fernande (Hetty) Bordewijk
link
beroep: kinderverzorgster
verzetsgroep: Groep de Groot, LO
verzetswerk: [Betrokkene wordt in een opzet voor het boek Verzet in Groningen genoemd als medewerkster van mw Frieda J. Mulder-de Clercq Zubli die net als haar man Jac. Mulder (internist) niet in het kaartsysteem voorkomt]
overleden: 19450414 14.4.1945 als gevolg van de opgelopen ontberingen in diverse concentratiekampen, waaronder Vught
vermoord/omgekomen
Berend Branbergen
link
politiek: LO "Weet veel van CPN-RVV" (RVV Raad van Verzet, zie link:)
link
beroep: banketbakker
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: huisvesting onderduikers
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Smant, George; Weersing, Leo
gearresteerd: 19441206 6.12.1944
overleefd
Pieter Arend Brons
link
beroep: agent van politie
verzetsgroep: groepsverband MKP groep (?) + later Groep de Groot sedert mei 1943
contactpersonen: Kats, P.; Poortman, H.; Hendriks, C.J.; Bolt, J.
gearresteerd: 19450306 6.3.1945
Verhoord door Lammers en Knorr, vreselijk geslagen door Lammers met zijn eigen gummistok (Brons was politieman). Brons kon sindsdien niet meer rechtop lopen]
Betrokkene komt voor op een lijst (groep III) van mensen die op 1945-03-17 naar Neuengamme zijn overgebracht met "Torsperre".
code PV (PolitieVerzet) doorgestreept en code GV (Geen Verzet) met grote pijl naar "lid NSB geweest"
overleefd
Schelto Brouwer
link
verzetsgroep: Groep de Groot, LO, NSF, IP
verzetswerk: Vrij Nederland, Trouw, onderbrengen spoormensen (na de staking)
contactpersonen: Boekhoven; Drenth, Evert; Doorenbos, E.; Holtkamp; Kaaden, A. van der; Haan, F.
gearresteerd: 19450217 17.2.1945 door de SD
George Adelbert Bruno
link
politiek: LO NNC (?)
beroep: zincograaf/graficus/kleuretser bij de Noord Nederlandse Clichéfabriek
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: vervaardigen cliche"s en stempels voor falsificaties
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Kamp
gearresteerd: 19450213 13.2.1945
via Neuengamme naar Neustadt, daar van uitputting overleden op 7.6.1945
vermoord/omgekomen
Jan Willem Bukers
link
bron: Monique Brinks e.a., 'In de schaduw van het Scholtenhuis', p.156
beroep: agenturenhandelaar/vertegenwoordiger
verzetsgroep: LO-Groningen, NSF en Groep de Groot
verzetswerk: verzorgen spoorwegmensen, inlichtendienst, koerersdiensten
contactpersonen: Schreuder, P.M.
gearresteerd: 19450110 10.1.1945
22.1.1945 vermoord te Dokkum (met 19 lotgenoten)
Jan Buurman
link
religie: NH, politiek: SDAP
beroep: bedrijfsleider drukkerij van der Kamp
verzetsgroep: Groep de Groot + LO
verzetswerk: Drukken proclamaties en pamfletten, ook voor de OD, bij Erven van der Kamp. Drie joden geherbergd
conctactpersonen:
gearresteerd: 19450226 26.2.1945
naar Neuengamme en Sandbostel
rond 25.4.1946 overleden te Groningen als gevolg van de ontberingen
vermoord/omgekomen
Hendrik Eisso Drayer
link
kerk: Remonstrants, politiek: SDAP
vezetsgroep: Groep de Groot, De Vonk
verzetswerk: onderbrengen Joden, verspreiding De Vonk
contactpersonen: Emmelkamp, Wiemer
gearresteerd: 19421212 12.12.1942
gevangen gezeten in Siegburg en Buchenwald
14.4.1945 overleden door uitputting tijdens transport
vermoord/omgekomen
Bartholomeus Drenth >> geen systeemkaart aanwezig
Jan Drent >> geen systeemkaart aanwezig
echtgenoot van Dinie Aikema, van wie zij (op advies van Wiemer Emmelkamp) scheidde om samen te kunnen leven met Gerrit Boekhoven, die wel getrouwd bleef
Wiemer Emmelkamp adviseerde Jan Drent om uit het huis aan 't Nassauplein te vertrekken
en van Dinie te scheiden omdat de situatie onhoudbaar en ook gevaarlijk was voor de betrokkenen.
Jan Drent is vertrokken naar zijn ouders en Jan en Dinie zijn een aantal maanden daarna gescheiden.
Gerrit Boekhoeven gaf leiding aan de Groep de Groot vanuit het huis van Dinie, maar scheidde niet van zijn vrouw. Een overweging van Gerrit zou hebben kunnen zijn om zijn vrouw en onderduikers aan de Diephuisstraat af te schermen van zijn verzetswerk. NB er is een brief van de vrouw van Gerrit Boekhoven aan Wiemer Emmelkamp in het OVCG archief.
link: interview met Wiemer Emmelkamp: Ooggetuige van het Scholtenhuis
link
Auke Dijkstra
link
kerk: Gereformeerd politiek: [ pacifistische sympathie door betrokkenheid bij De Vonk ? ]
beroep: distributiekantoor
verzetsgroep: Groep de Groot, De Vonk, LO "43 Kroon, K-groep
verzetswerk: Bonkaarten, adressen illegaliteit, inlichtingen aan knokploegen
Contactpersonen: Visser, Sipke; Wieringa; Kraak; Boekhoven, G.; Zee, Hessel van der
BS-Rapport: BS 39-40; BS 620; BS 693 ev; AM-H 2; G1 149; G2 624; Hoe Groningen streed 192; Berendsen/Weeda 97
gearresteerd: 19440602 2.6.1944 in zijn eigen huis door de SD na verraad van van der Woude
kampen: Amersfoort, Vught
22.8.1944 vermoord te Vught
vermoord/omgekomen
Wiemer Jan Emmelkamp
link
politiek: [pacifist, JVA Jongeren Vredes Actie, anti-militarisme, praktisch idealisme: solidariteit als basisgedachte van het verzet, communistische en anarchistische contacten/kennissen]
beroep: werkte bij de Armenraad; ambtenaar jeugdzaken, later distributiekantoor Peize
verzetsgroep: Groep de Groot, De Vonk, IP (Illegale Pers) LO
verzetswerk: Vonkgroep, Jodenhulp, onderduikers
contactpersonen: Valk, C. van der; Bakker, H.J.; Boekhoven, Gerrit; Aikema, Diny; Keizer; Stavenuiter
Februari "41 door de SD gearresteerd als vermeende communist. Twee dagen vastgezeten in het Huis van Bewaring.
gearresteerd: 19440308 8.3.1944
door de SD bij kleermakersbedrijf Boerma in de Guldenstraat [ WE voor t eerst daar binnen ogv een tip... ]
[ WE heeft met zijn vrouw een onderduikadres aan de WH Mesdagstraat 68a en ze hebben vervalste papieren (andere naam, maar wel met dit adres),
bij zijn arrestatie heeft WE die papieren bij zich, dus de SD gaat gelijk naar dit adres. Ze laten de vrouw van WE (die zwanger is) daar
(waarschijnlijk ook omdat ze denken op dit adres nog andere mensen te kunnen aanhouden). De overbuurvrouw komt spontaan op bezoek bij
de zwangere, maar wordt gezien als een illegaal contact, de SD valt het huis van ds Brandlicht binnen en treft daar twee verborgen Joden aan,
ds Brandlicht wordt gevangen genomen en komt uiteindelijk in Sachenhausen om - hele geschiedenis hoe het fout kan lopen]
op het Scholtenhuis mishandeld door Knorr (Sachbearbeiter, stond met zn laarzen op de tenen van WE) en Lehnhoff (aan de hete verwarming ketenen)
op het Scholtenhuis kregen ze geen drinken, WE kreeg wat extra eten via Stavenuiter en bewakers
De DS kon niets uit WE krijgen. Op zijn adres waren wel een 500-tal bladen gevonden [ De Vonk wrsch ] en daarom werd WE beschouwd
als een "politieke gevangene". Als zodanig werd hij ook met andere politieke gevangenen in Amersfoort apart gehouden. ]
kampen: Amersfoort, Utrecht, Dieburg en Bernau
overleefd
[ voor de oorlog: wat doen we als ze (de Duitsers) komen... mentale voorbereiding ]
[ niet moorden als gezindheid (vs communisten en gereformeerden), moorden was ook dom ivm represailles (Silbertannemoorden), moordzuchtiger houding vd bezetter, cf gevolgen Putter bevolking ]
[ stompzinnige sabbotageacties > gegijzelden neergeknald, zet geen zoden aan de dijk, slechte politieagent door een slechtere vervangen... ]
[ alleen voorthelpen van getroffenen, Joodse kinderen, Joden, jongeren die niet naar Duitsland wilden ]
[ bonkaarten verkrijgen puur door ambtenaren over te halen - groot succes daarmee gehad als Groep de Groot ]
[ overvallen distributiekantoren zonder geweld, daarmee geen probleem, vaak ook in scene gezet ]
[ uitgebreid interview:
link
Wat heeft dit allemaal met u gedaan? Funest, funest (..) heeft ook m"n huweljk gekost (..) achteraf was ik een zeer gestoord mens
Al in juli 45 wordt hij door Klaas Aakster aan het werk gezet bij de Sociale Dienst - "nait soez"n"
We hadden toen onder psychologische behandeling gemoeten - ik was eigenwijs en wilde er niets van weten.
6 dec 1973 ingestort en ontslagen, daarna steun Stichting 40-45, behandeld door Jaap Kooi.]
zie ook interview Humanistisch Historisch Centrum:
link
WE contacten met Amsterdam en Twente, illegale pers grote interesse van WE,
Gerrit Boekhoven: vervalsingen en distributieperiekelen, geen tijd voor illegale pers
WE vooral boodschapjongen, klussen (Joden verplaatsen), landelijk distribueren, bv steunpunt Hoorn
verspreiding van de Vonk deed WE er bij, ook veel zelf gedaan,
De Vonk en de Groep de Groot was volstrekt één - maar de pers wil dat appart hebben (bv Verzet in Groningen)
WE ook Vrij Nederland en Parool verspreid (hij kende al die mensen ook)
Humanistisch-Socialistische verzetsgroep - analyse van de activiteiten en ideeën daarvan bij de Volksuniversiteit
(twee studenten hebben daar een verhaal over geschreven waar WE naar verwijst) - niet een communistisch groepje dus
Hoe Groningen streed - veel doden, daarvan heeft WE veel gekend
Groninger verzet - alle schakeringen in de achtergronden van de verzetsmensen
De Vonk verrader in Enschede - bleek voor de SD te werken, V-man Pieperiet.
WE heeft Twente gewaarschuwd, P heeft nog meer rampen veroorzaakt, wat moet je met zulke figuren?
Hygiënische moord op Pieperiet had WE wel goed gevonden - hij kon geen gewapende groep organiseren.
Men kent elkaar en men doet een beroep op elkaar - zo rol je het verzet in.
WE veel tussen de wielen met allerlei opdrachten, als koerier. Assen, Twente, Amsterdam, Gooi.
1942 Tom Rot gearresteerd, Jef Last en Wim Storm niet, WE ook de dans ontsprongen.
verschil pacifisme - anti-militarisme?
WE geen voorkeur voor term pacifisme, anti-militarisme voor hem duidelijker: niet meedenken met
een militaire benadering, hij sluit zich af van de wereld van militaire defensie,
volksverdediging wel goed, maar op een vreedzame manier... wie (groot) geweld gebruikt, deugt niet
elkaar niet om de oren staan met ismes, WE een echte SPS-er (vanaf de oprichting erbij)
wb de Vonk, zie:
link
]
overleefd
Abel van der Flier
link
kerk: NH
beroep: predikant
verzetsgroep: ID; LO; OD; BS, contact met Groep de Groot
verzetswerk: Packard. NBS Delfzijl. Ontving 500-700 bonkaarten van Harm Dirk Voogd welke hij doorgaf aan Groep de Groot
contactpersonen: Leest, mej H. v.d.; Weggemans, H.; Welleman, C.; Doornbos, Iemel; Zuiderveld, notaris Reint
overleefd
Johannes Hendrikus Geubels
link
kerk: RK
beroep: typograaf bij drukkerij vd Kamp
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: Drukken van biljetten voor oproep aan de bevolking sept-invasie
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit
gearresteerd: 19450227 27.2.1945
[Betrokkene komt op een lijst voor met namen van Nederlanders die vlak na de oorlog in Sandbostel zijn aangetroffen door dr van der Weijden, zie het document bij Koreman]
31.5.1945 overleden te Bevern. Verpleegd in Canadees Militair hospitaal en door ontberingen overleden.
vermoord/omgekomen
N. Groenman >> geen systeemkaart aanwezig
G. de Grijs >> geen systeemkaart aanwezig
Albert vd Grijspaarde
link
politiek: Communist IP (Illegale Pers)
beroep: offsetdrukker
verzetsgroep: IP De Vonk [ Groep De Groot wordt niet genoemd ]
verzetswerk: Heeft een partij dekens veroverd van de Duitse Wehrmacht voor stakende spoorwegmensen
gearresteerd: 19441204 4.12.1944
betrapt tijdens een roofoverval bij de firma Swarte, Herestraat en gearresteerd door de SD
8.12.1944 vermoord te Marum
vermoord/omgekomen
Melle Haitsma >> geen systeemkaart aanwezig
genoemd bij Leo Weersing
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: vormde samen met o.a. Melle Haitsma en Berend Brandbergen een soort KP voor Gerrit Boekhoven
contactpersonen: Weersing (zus), Maria Helena; Haitsma, Melle; Brandbergen, Berend; Gerrit Boekhoven
overleefd
Roelf Hamminga
link
kerk: Gereformeerd
verzetsgroep: Groep de Groot, LO
verzetswerk: Werkte samen met zijn zuster Fokje. Had onderduikers en bewaarde joodse goederen. Contactadres voor W. van Aalderen en G.J. Boekhoven. Stelde zijn huis ter beschikking voor vergaderingen.
gearresteerd: 19450129 29.1.1945
gevangen in Wilhelmshaven. April '45 bevrijd en in slechte lichamelijke toestand teruggekeerd
overleefd
Willem Hazekamp
link
beroep: hoofdconducteur NS
verzetsgroep: Groep de Groot, LO
verzetswerk: Zeer verdienstelijk voor de illegaliteit, ook bij de spoorwegstaking. Huisvestte onderduikers, waaronder illegale werkers
contactpersonen: Valk, C. van der; Lode, M.J.
overleefd
Edo Hendrik Heeren
link
politiek: SDAP
beroep: werkzaam bij de NETO
verzetsgroep: IP de Vonk; LO, Groep de Groot, LO
verzetswerk: De familie Heeren [Edo en Tini] sinds 1942 ingeschakeld bij het LO-werk, Groep de Groot.
Verleende onderdak aan de koerierster Geertruida van Beek (Truus) en aan vele joden.
Neef van Tieba Heeren
contactpersonen: Munniksma, F.
gearresteerd: 19450214 14.2.1945 door verraad gearresteerd door de SD
Edo is gevangen gehouden tot aan de bevrijding, Tini Smant in Noord-Duitsland
overleefd
Tieba Heeren
link
politiek: SDAP
verzetsgroep: IP De Vonk; Groep de Groot, LO; JH
verzetswerk: onderduik Joden en Koerierster groep de Groot. Werkte verder met haar ouders mee. Kaart bevat een merkwaardigheid: er wordt vermeldt dat haar ouders de bekende koerierster Geertruida van der Beek (Truus) huisvestten maar de schuilnaam van betrokkene blijkt Truus van Beek te zijn.
contactpersonen: Doornbos, Iemel; Emmelkamp, Wiemer; Kaaden, A. v.d.; Vasbinder, W.; Munniksma, F.
gearresteerd: 19421218 18.12.1942 door de SD in mijn pension Helperbrink
mei 1943 in het Acad. Ziekenhuis geopereerd aan de blinde darm
begin juli 1943 vrijgelaten en weer verder gegaan met illegaal werk
overleefd
Johannes Frederik Hesse
link
kerk: ID politiek: LO
beroep: typograaf bij J.B. Wolters
verzetsgroep: Groep de Groot, Packard-Groep (vanaf 1943)
verzetswerk: Heeft bonkaarten en stamkaartzegels vervaardigd. Kontaktadres voor parachutisten
contactpersonen: Valk, Kees van der
gearresteerd: 19441111 11.11.1944
11.11.1944 vermoord en in het water gegooid, omgebracht door de SD
vermoord/omgekomen
Bert Hiemstra
wordt niet genoemd op de lijst uit OVCG archief 414
politiek: SDAP
beroep: leraar
verzetsgroep: Groep de Groot (na eerst bonnen bij een distributiekantoor gehaald te hebben)
verzetswerk: bonkaarten bij onderduikers bezorgen, JH, onderduik van de jonge Joodse arts Govert de Haas e.a.
Govert is niet continu in Huize Hiemstra. Hij "rouleert", zoals wel meer onderduikers. Iedere zoveel weken een ander adres, maar steeds komt hij terug.
zie:
link
overleefd
Klaas Homan
link
politiek: SDAP
beroep: ambtenaar distributiedienst Groningen
verzetsgroep: Distributie, Groep de Groot vanaf 1942, LO + OD + BS
verzetswerk: Dir Distributiedienst Groningen, opvoering bevolking ism Centr. Bureau Statistiek
Levering van bonkaarten en andere distributiebescheiden aan het verzet, aangepast aan de voortdurend wisselende omstandigheden tijdens de bezetting.
[De verwijzing naar de OD berust op verwarring met een andere K. Homan.]
contactpersonen: Visser, Sipke; Boekhoven, Gerrit; Aikema, Diny; Valk, v.d.; Wieringa; Nannenberg; Biesma, J.
gearresteerd: 19450122 22.1.1945
gevangen gezeten in Neuengamme
overleefd
Reinder Paul Houwen
link
kerk: Gereformeerd politiek: AR
beroep: vertegenwoordiger van Bruynzeel
verzetsgroep: AM; LO; JH; OD; ID, contact met Groep de Groot
verzetswerk: hulp aan Joden, bonkaarten, duikadressen, LO groep Kroon. ID groep Packard. Actie antimeldingscampagne. Organisatie OD en ID, dit laatste voor de drie noordelijke provincies.
contactpersonen: Heuvingh, Jaap; Zuidland; Gernaat; Folkerts, Bart; Pinkster, Ep; Schelling, ir; Bosch, Iman v.d.; Boekhoven, Gerrit; Bueninck; Sluis, Theo; Deiman; Hekman; Laan, v.d.; Steen, Jan
gearresteerd: 19440925 25.9.1945 door de SD. Gevangen gezeten in het Huis van Bewaring. Daaruit bevrijd in een gezamelijke actie van diverse verzetsgroepen, 1944-10-09
Albertus Huizinga
link
politiek: Communist
beroep: letterzetter
verzetsgroep: Groep de Groot (stevig doorgestreept)
verzetswerk: drukker van de Waarheid
contactpersonen:
gearresteerd: 19441211 11.12.1944 als drukker van de Waarheid, sindsdien vermist
10.3.1945 omgekomen te Neuengamme
inschrijving Stichting 40/45 (voor de weduwe?): "onwaardig verklaring" (met dikke strepen eronder)
Heeft drie weken de Waarheid bij hem thuis gezet. "Heeft zich gemeld voor putjesgraven,
heeft zich vrijwillig gemeld als kok bij de bunkerbouw op Terschelling te werken.
Onwaardigverklaring van de stichting "40-"45"
vermoord/omgekomen
H. Iwema >> geen systeemkaart aanwezig
Hendrik de Jager >> geen systeemkaart aanwezig
Gerhardus Hendrikus Anthonius Jagt
link
kerk: RK
beroep: Directeur (gerant) restaurant Suisse Herestraat
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: Verzorgen onderduikers. Speelde voor Korn bij mijn [= Bob Houwen] bevrijding. Sprak vloeiend Duits.
contactpersonen: Folkerts, Bart; Heidema, Roelof
gearresteerd: 19441112 12.11.1944 door de SD
gevangen in Neuengamme
10.3.1945 vermoord door ophanging in Neuengamme
vermoord/omgekomen
Jan Gerardus Jentzema
link
kerk: RK
beroep: Marechaussee
verzetsgroep: Groep de Groot, IP De Vonk, RVV,
verzetswerk:
contactpersonen: Grijspaarde, van der
gearresteerd: 19441204 4.12.1944 bij een overval op de firma Swarte in de Heerestraat
8.12.1944 gefusilleerd te Marum
vermoord/omgekomen
Anne de Jong
link
kerk: NH, politiek: SDAP
beroep: typograaf stempelhuis vd Woude
verzetsgroep: Groep de Groot, LO
verzetswerk: In mei "43 ondergedoken als oud-militair. Falsificaties. Vanaf 1944 in OD als buurtcommandant
contactpersonen: Pinkster, Ep; Houwen, Bob
gearresteerd: 19450206 6.2.1945 tijdens het oprollen van de groep de Groot
gevangen te Neuengamme,
overleden: 3.5.1945 Omgekomen in de Lübeckerbocht
vermoord/omgekomen
Willem Kamp
link
politiek: SDAP
beroep: directeur Noord Nederlandse Clichéfabriek
verzetsgroep: Groep de Groot, De Vonk, LO
verzetswerk: falsificaties etc
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit
gearresteerd: 19450213 13.2.1945 samen met Bruno gearresteerd door de SD
gevangen te Neuengamme
van Neuengamme naar Lübeck, aan boord vd ss Thielbeck tussen 22 en 30 april 1945 overleden
vermoord/omgekomen
Melisande Tatiana Marie (Anda) Kerkhoven
link
kerk: IP (Illegale Pers) politiek: SDAP
beroep: studente medicijnen
verzetsgroep: Groep de Groot, De Vonk
verzetswerk: studentenverzet, OD - KP (met een kruis erdoor) - RVV
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Aikema, Dinie; Wieringa, Max
gearresteerd: 19441227 27.12.1944 door de SD bij K. Hendriks,
zwaar mishandeld op het Scholtenshuis, ook gevangen gezeten in het Huis van Bewaring
19.3.1945 vermoord te Vosbergen / Harenermolen
vermoord/omgekomen
Mattheus Koolman
link
politiek: SDAP
beroep: drukkerij vd Kamp
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: drukken formulieren, bonkaarten en coupures voor de illegaliteit
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit
gearresteerd: 19450217 17.2.1945
gevangen in Neuengamme en Lübeck
overleefd
Heinrich Krohne
link
politiek: SDAP
beroep: metselaar
verzetsgroep: Groep de Groot (vanaf 1943)
verzetswerk: bonkaarten, hulp ondergedoken spoorwegmensen
Zonder nationaliteit, was Duitser geweest.
contactpersonen: Visser, S.; Boekhoven, G.; Aikema, Dinie; Bukers, J.W.
gearresteerd: 19450112 in nov 1944 (na enkele dagen vrij) en op 12.1.1945 [Dezelfde dag als Boekhoven en Aikema]
Kaart bevat twee tegenstrijdige mededelingen:
"Heeft waarschijnlijk geweigerd zich door de SD te laten gebruiken als V-man"
en "Heeft inlichtingen aan SD verstrekt onder druk"
11.1.1945 vermoord te Dokkum
vermoord/omgekomen
J. Krijthe >> geen systeemkaart aanwezig
Herman van Kuilenburg
link
politiek: SDAP
beroep: zaak Tempo, Oude Kijk in "t Jatstraat 20;
na de oorlog directeur Arbeiderspers
verzetsgroep: Groep de Groot, De Vonk
verzetswerk: Leverancier papier [onder andere voor De Vonk]. Had joden in huis en weigerde joden te ontslaan.
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Emmelkamp, Wiemer; Munniksma, F.
Gearresteerd omdat hij weigerde de opdrachten van de Arbeiderspers Amsterdam (Woudenberg) uit te voeren en ook weigerde om joden te ontslaan
overleefd
Eerke Jacob van der Laan
link
kerk: Gereformeerd politiek: AR
beroep: boekhouder
verzetsgroep: PO; LO, contact met Groep de Groot
verzetswerk: Nulgroep, financiele afdeling, later hoofd huisvesting. Na de gedeeltelijke lamlegging van de nulgroep contact met de groep Radersma. Ook contact met de groep de Groot.
contactpersonen: Folkerts, Bart; Legger, Fré; Hekman; Kaaden, Arie van der; Radersma, Roel; Roders, G.S.
gearresteerd: 1945-01-24 24.1.1945
gevangen in Neuengamme
overleefd
Jan Pieter Lever
link
beroep: kassier waardemateriaal distributiedienst Groningen
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: leverde in zijn functie van kassier waardemateriaal 10000 bonkaarten per periode aan Gerrit Boekhoven
contactpersonen: Boekhoven, G.J.; Homan; Scholte
gearresteerd: 19450122 22.1.1945 samen met Klaas Homan
gevangen in Neuengamme (Torsperre), later naar de schepen in Lübeck.
overleefd
Willem te Lindert
link
beroep: politieman
verzetsgroep: LO, KP, contact Groep de Groot
verzetswerk: Eerste verzetswerk in Aalten. Na aankomst in Groningen [augustus 1940, volgens een rapport van het Centrale Afwikkelingsbureau BS uit 1946] LO in de K-groep. KP 1e categorie, deelname aan 9 overvallen, onder andere Hoitsema, 1944-05-17; distributiekantoor Leens, 1944-04-04 en Ten Boer, 1943-08-31
contactpersonen: Stolwijk, Cor; Boekhoven, Gerrit; Broens, Jan; Gernaat, Ep; Dijkema, Reint; Gootjes; Wikkerink; Aalten, van
gearresteerd: 19440606 6.6.1944 in de buurt van zijn onderduikadres bij weduwe van Til in Ten Boer
gevangen in kampen in Duitsland
overleefd
Freerk Lode
link
politiek: LO
beroep: ambtenaar laagspanningsnetten
verzetsgroep: Achtereenvolgens de groepen Radersma, van der Laan en Groep de Groot (va 1942)
verzetswerk: spionagewerk, Verpreiden bonkaarten en onderbrengen onderduikers, onder andere in Friesland.
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Radersma, Roel; Valk, Cees van der; Visser, Sipke; Rozema
gearresteerd: 19450204 4.2.1945 door de SD bij stempelhuis van der Woude
zwaar mishandeld in het HvB
kampen: Neuengamme, Uiteindelijk naar de schepen in de Lübeckerbocht, de Athen, de Cap Arcona en weer de Athen,
die als enige van de vier schepen gespaard bleef na de aanval van de Engelse Typhoons (velen omgekomen).
Na verblijf in het ziekenhuis van Neustadt terug naar huis
overleefd
Mettinus Jacobus (Teun) Lode
link
kerk: NH politiek: LO
beroep: kapper, trambediende
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: bonkaarten voor onderduikers, BS wachtcommandant
conctactpersonen: Smit, A.; Valk, Kees van der; Visser, Sipke
overleefd
Hindrik Lommert
link
politiek: SDAP LO IP (Illegale Pers)
beroep: chemigraaf; tekenaar Noord Nederlandse Clichéfabriek
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: Bonkaarten verzorgd als meisje verkleed. Hielp spoormensen
contactpersonen: Oosting, Henk; Emmelkamp, Wiemer; Valk, van der
gearresteerd: 19450104 4.1.1945 Was met een wagen met goederen op weg naar Edzes en werd aangehouden door Nederlandse politie die aan diefstal dacht.
Kwam zo in handen van de SD, die hem in de cel zette met een verklikker,
22.1.1945 vermoord in Dokkum
vermoord/omgekomen
Joop Bitter
(was er bij toen Hindrik Lommert werd gearresteerd)
werkte bij de Noord-Nederlandse Clichéfabriek
verzetsgroep: maakte wel deel uit van de Groep de Groot, maar geen systeemkaart / gegevens
zie:
link
overleefd
Elisabeth Maters >> geen systeemkaart aanwezig
Albertus J. Meijer >> geen systeemkaart aanwezig
L. Milhado >> geen systeemkaart aanwezig
L. Molenberg >> geen systeemkaart aanwezig
Jan Mulder
link
beroep: expeditie chef magazijnbediende
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: Spoormensen geherbergd in Wijnjeterp, najaar 1944. Woningen van deze stakers leeg helpen maken
contactpersonen: Balsters, W.; Heeren, Tieba; Lommert, Hindrik
gearresteerd: 19450110 10.1.1945 omdat zijn naam voorkwam in een lijst die gevonden werden bij Hindrik Lommert
gevangen in Wilhelmshaven
overleefd
Martha Mulder Groeneveld
link
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: Spoormensen geherbergd in Wijnjeterp, najaar 1944. Woningen van deze stakers leeg helpen maken
contactpersonen: Mulder (echtgenoot), Jan; Lommert, Henk; Balsters, W.; Heeren, T.
gearresteerd: 19450110 10.1.1945 omdat de naam Mulder voorkwam in een lijst die gevonden werden bij Hindrik Lommert
na arrestatie weer vrijgelaten
overleefd
Riender H. Mulder
link
beroep: distributieambtenaar
verzetsgroep: LO [ Groep De Groot wordt niet vermeld ]
Samengewerkt met Auke Dijkstra [die was wel van Groep de Groot], bonkaarten, zegels en dergelijke
Na arrestatie van Auke Dijkstra ondergedoken
overleefd
Israel Muller
link
politiek: SDAP LO
beroep: kleermaker
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: verzorging ondergedoken Joden
gearresteerd: 19420900 sept. 1942
31.10.1943 overleden in Faulbrück
vermoord/omgekomen
Elise Muller-Schwinn >> geen systeemkaart aanwezig
Feiko Munniksma
link
beroep: correspondent
verzetsgroep: IP De Vonk [ Groep De Groot wordt niet vermeld ]
verzetswerk: verspreiden De Vonk
contactpersonen: Heeren, Tieba; Drayer, H.; Poort, H.; Emmelkamp, W.J.
gearresteerd: 19421127 27.11.1942
In 1943 veroordeeld tot drie jaar tuchthuis in de gevangenis van Rheinbach
overleefd
Enne Muntinga >> geen systeemkaart aanwezig
Hendrik Nagel jr
link
kerk: Gereformeerd
beroep: directeur puddingfabriek Atlanta Groningen
verzetsgroep: Groep de Groot, LO, NID
verzetswerk: Radiodienst OD, zender Beatrix op zolder bij Atlanta, 1944-09-11, in bedrijf tot 1944-09-23
gearresteerd: 19450221 21.2.1945 door de SD, zender gevonden,
8.4.1945 gefussileerd te Norg
vermoord/omgekomen
Jacobus Oostenburg >> geen systeemkaart aanwezig
Hendrik Oosting
link
kerk: Gereformeerd, politiek: AR
beroep: meubelmaker
verzetsgroep: Groep de Groot, LO
verzetswerk: hulp aan onderduikers (adressen, bonkaarten). Herbergde zelf onderduikers vanaf herfst 1943 [Werkzaam voor de OT ten tijde van zijn arrestatie]
contactpersonen: Lommert, Hendrik
gearresteerd: 19450110 10.1.1945 door de SD die bij de arrestatie van Lommert een lijst met namen had gevonden
gevangen in Wilhemshaven
overleefd
E. Pieperiet
medewerker in Enschede
Als gevolg van zijn verrraad in november 1942 werden Hendrik Drayer, Tieba Heeren en Feiko Munniksma gearresteerd.
Hoe Groningen streed, p.192
interview met Wiemer Emmelkamp (3e fragment, vanaf 25:00):
link
Hendrik Pierie >> geen systeemkaart aanwezig
Jan de Poel
link
kerk: NH politiek: CHU
beroep: chef Noord Nederlandse Clichéfabriek
verzetsgroep: Groep de Groot [ op een kaart aangegeven als horend bij de kern ]
verzetswerk: vervalsingen
arrestatiedatum staat niet op de systeemkaart
gevangen gezeten in Wilhelmshaven, waar hij een lijst met namen van medegevangenen heeft gemaakt
overleefd
J. Pol >> geen systeemkaart aanwezig
Homme Poort
link
politiek: SDAP
beroep: leraar Duits; rechtbanktolk
verzetsgroep: IP De Vonk [ Groep De Groot wordt niet genoemd ]
verzetswerk: Heeft honderden Joodse onderduikers geholpen [Zie bv het boek Het mesje van Isidoor van Hal] <<<
gearresteerd: 19450200 october "43 en februari "45
gevangen gezeten in Duitsland
overleefd
Hendrik Poortman
link
politiek: SDAP IP (Illegale Pers)
beroep: werkzaam bij crisiscomité gemeente Groningen
verzetsgroep: Groep de Groot, De Vonk
verzetswerk: Herbergde Boekhoven en Aikema. Verzorgde onderduikers. Vergaderadres, koeriersdiensten.
contactpersonen: Lode, Fré; Bernsen; Pinkster; Boekhoven; Aikema; Valk, C. van der
gearresteerd: 19450110 10.1.1945
gevangen gezeten in Neuengamme
20.4.1945 overleden aan uitputting in Neuengamme
vermoord/omgekomen
E. Poortman-Hut >> systeemkaart zonder info
H. Porringa >> geen systeemkaart aanwezig
Bernardus Posthumus
link
politiek: SDAP AJC IP (Illegale Pers)
beroep: aspirant instrumentmaker PTT
verzetsgroep: Groep de Groot, Parool
verzetswerk: bonkaarten, illegale lectuur
gearresteerd: 19440600 juni 1944 samen met zijn vader en twee broers gearresteerd wegens het niet inleveren van een radio.
Het adres was bekend door arrestaties in de groep de Groot. Bernard ging naar Duitsland, de rest is vrijgelaten
gevangen in Neugengamme
27.1.1945 omgekomen in Neuengamme
vermoord/omgekomen
Nanne Prins
link
politiek: SDAP
beroep: ambtenaar secretarie Groningen, afdeling Sociale Zaken
verzetsgroep: Groep de Groot, LO
verzetswerk: Samengewerkt met H. Poortman. Spoorman A. de Groot, machinist, geherbergd
contactpersonen: Poortman, H.; Lommert, Hendrik; Valk, C. van der; Wieringa, Max
gearresteerd: 19450111 11.1.1945 tgv arrestatie Hindrik Lommert
gevangen in Schwanebeck bij Halberstadt
overleefd
G.B. Remmelts >> geen systeemkaart aanwezig
Binne Roorda
link
beroep: oud-onderwijzer (achterkant kaart) [ theoloog (autodidact), niet als predikant aan een kerk verbonden ]
kerk: Gereformeerd politiek: LO
verzetsgroep: LO JH (JodenHulp), tevens Groep de Groot [ bonnen bezorgd bij onderduik-gezinnen? zie ook hieronder ]
verzetswerk: 8 Joden verborgen [ hier worden geen andere activiteiten genoemd, zijn kinderen melden zijn betrokkenheid bij gezinnen met ondergedoken Joden. Hij sprak ze moed in, suste ruzies, enz. ]
contactpersonen: Vries, P. de; Hoogsteen
gearresteerd: 19450207 7.2.1945 door SD tgv andere arrest.... [daar is een krantenfragment overheen geplakt!]
gevangen in Neuengamme en Sandbostel
25.4.1945 door uitputting overleden in Sandbostel
vermoord/omgekomen
Hendericus Rolsma
link
verzetsgroep: Groep de Groot, LO, IP
verzetswerk: Parool, redacteur voor de noordelijke provincies vanaf eind "42. LO, groep de Groot. Verzorging onderduikers met bonkaarten, stempels, valse papieren, samen met zijn vrouw Tjerkje Rombouts, die ook koerierster was. Vervalsingscentrale.
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Bakker, H.J.; Start, fam; Fruitema; Emmelkamp, W.J.
gearresteerd 19450112 12.1.1945 Januari '44 de eerste aanhouding in Amsterdam. Er zijn toen circa 25 Paroolmensen gearresteerd. Zeven maanden gevangenschap in Scheveningen, Amersfoort en Utrecht. Weer vrij, 1944-08-08. Tweede arrestatie, 1945-01-12
gevangen in Neuengamme, op de Cap Arcona geweest maar weer teruggezet op de Atheen en daardoor de ramp ontlopen.
overleefd
Bauke Johannes Ros
link
kerk: NH
beroep: schipper van de waterpolitie
verzetsgroep: LO; KP; BS, contact Groep de Groot
verzetswerk: verzorging onderduikers met persoonsbewijzen en distributiebescheiden, commandant BS
contactpersonen: Niehof; Dijk, van; Dijkstra, Sippe; Jong, de; Boekhoven, Gerard
gearresteerd: 1945-03-02 door de SD ten gevolge van verraad (?)
gevangen in Neuengamme
verdronken bij de aanval op de Cap Arcona bij Lübeck
vermoord/omgekomen
Johannes Bernardus Jozephus Scholte
link
kerk: RK politiek: LO
beroep: distributieambtenaar, sub-kassier de Harmonie
verzetsgroep: Groep de Groot, De Vonk, LO
verzetswerk: verschafte distributiemiddelen
Werd door Homan met ziekteverlof gezonden na de aanhouding van Gerrit Boekhoven.
contactpersonen: Homan; Visser; Wieringa
gearresteerd: 19450122 22.1.1945 door de SD in het kader van het oprollen van de groep de Groot
gevangen in Neungamme, "Torsperre"
21.4.1945 overleden in Lübeck
vermoord/omgekomen
Bert Scholtens >> geen systeemkaart aanwezig
Hendrik Scholtens
link
politiek: SDAP
verzetsgroep: Groep De Groot wordt niet vermeld op zijn kaart
H. Smit >> geen H. Smit die met Groep de Groot verbonden wordt
Jan Smit >> geen systeemkaart aanwezig
Lambertus Antonie (Bertus) Smit
link
politiek: SDAP IP (Illegale Pers) LO
beroep: vertegenwoordiger voor J.B. Wolters
verzetsgroep: Groep de Groot, De Vonk, LO
verzetswerk: Lectuurverspreiding. Verzorging onderduikers met persoonsbewijzen en distributiebescheiden
contactpersonen: Lode, Fré; Huizinga; Brouwer, Schelto
gearresteerd: 19450129 29.1.1945
gevangen in Neuengamme
25.5.1945 door uitputting overleden in Neustadt-Holstein
vermoord/omgekomen
Tjerk Smit
link
beroep: ambtenaar arbeidsbureau
verzetsgroep: Groep de Groot, IP De Vonk, AM, LO
verzetswerk: Contact arbeidsbureau [Zie de herinneringen van B. Houwen, blz 11, betrokkene komt ook op het schema bij de kaart van Kees van der Valk voor]
contactpersonen: Sterkenburg, K.; Houwen, Bob; Smit, H.
gearresteerd: 19440224 24.2.1944 door de SD
gevangen in Vught, Sachsenhausen en Neuengamme
3.5.1945 omgekomen bij het Engelse bombardement op de Cap Arcona en andere schepen in de Bocht van Lübeck
vermoord/omgekomen
Johannes Nicolaas Snoeck
link
politiek: SDAP
beroep: etser bij de Noord Nederlandse Clichéfabriek
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: Vervalsing persoonsbewijzen en stempels. Verzorging joodse kinderen.
contactpersonen: Vogelzang, P.
gearresteerd: 19450213 13.2.1945
via het Huis van Bewaring naar Wilhelmshaven
overleefd
Jacob Start
link
politiek: SDAP
beroep: directeur bioscoop Luxor
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: hulp aan joden, onder andere 12 kinderen. Samen met zijn vrouw in het verzet.
contactpersonen: Emmelkamp, Wiemer; Heeren, Tieba; Wisman, J.D.; Gerding-Eggink; Tenhaeff, prof; Mulder, mw; Bordewijk, mej; Woude, J. van der
gearresteerd: 19450215 Twee keer gearresteerd, september "43 en 1945-02-15
[J. Start komt in het kasboek van het Huis van Bewaring voor op 1943-08-24]
Gevangen gezeten in het Huis van Bewaring en Duitsland
overleefd
Maria Johanna (Rie) Start-Beurze
link
politiek: SDAP
beroep: verpleegster
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: zie Jacob Start
contactpersonen: Heeren, Tieba
Albert Steenstra
link
beroep: chef wijnhandel
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: onderdak verleend aan uit Westerbork ontsnapte Jood E. Marcus
arrestatiedatum staat niet op de systeemkaart
Verraden door V-man Z.W. Mulder. "Zie krantenverslag dd 1946-02-13 1946-05-30 1946-06-19" Abraham Kaper was bij de arrestatie betrokken
21.1.1945 Gefusilleerd te Groningen [door P. Faber, volgens de naoorlogse dagvaarding tegen G.B. Haase]
vermoord/omgekomen
L.M. Strengholt >> geen systeemkaart aanwezig
Siet Tammens
kerk: NH
beroep: onderwijzeres; logopediste
verzetsgroep: LO; KP, contact Groep de Groot
verzetswerk: Zomer '42 begonnen met hulp aan joden, bijgestaan door Piet Hut, W. Emmelkamp; Mulder; Klaas Beks en Richters. Lid provinciaal comité LO. KP 3 : tot februari '43 voor wapens, munitie en handgranaten gezorgd. Bemiddeld voor overvallen te Loppersum, 1943-08-03; Assen, 1943-07-29; Oosterstraat, herfst '43
contactpersonen: Stolwijk, Cor; Broekstra; Lindert, Willem te; Gernaat; Cnossen, P.; Meulen, A. van der; Mulder, A.; Zee, H. van der; Ruig, Th. de; Leeuwen, H. van; Hopma; Gootjes, P.; Gerrit Broekhoven; Wiemer Emmelkamp
gearresteerd: 19440613 13.6.1944 op het centraal adres PBS te Amsterdam gearresteerd door het verraad van Jo Brune
Cornelis (Kees) vd Valk >> geen systeemkaart aanwezig [ op een kaart aangegeven als bij de kern horend ]
verzetsgroep: Groep de Groot
Albertus Vechter
link
kerk: NL, politiek: LO
beroep: assuradeur
verzetsgroep: Groep de Groot, Groep van der Zee, Nulgroep, LO
LO nulgroep (0011), financiën en onderduikers, inzamelen gelden en bonkaarten. Verspreiding van lectuur en foto"s van het koninklijk huis. KP 3e categorie, wapendroppings in Uithuizen en Bakkeveen. Verbergen van wapens in de rechtbank in Groningen
contactpersonen: Schlaman; Zee, Hessel van der; Hendriks, G.J.; Wieringa, J.A.; Boekhoven, G.J.; Mulder, A.A.J.; Lever
Vijf keer gearresteerd door de SD om te beginnen in october 1940 (veertien dagen Huis van Bewaring). Daarna een keer in 1941 (achttien dagen Huis van Bewaring) , 1942 (zes weken Utrecht) en 1943. Die laatste keer na drie weken vrij wegens gebrek aan bewijs. Tenslotte 1945-01-29, gevangen gezeten in het Huis van Bewaring, Neuengamme en de Cap Arcona. Uit Neustadt bevrijd door de Engelsen en terug in Groningen, 1945-05-31
overleefd
Hendrik Vechter sr
link
kerk: NH politiek: LO
beroep: conciërge bij de Arrondissementsrechtbank in de Oude Boteringestraat
verzetsgroep: Contactadres en opslagplaats voor de Groep de Groot, LO, KP
verzetswerk: Verborg wapens, radio"s, illegale bladen, bonkaarten in de rechtbank. Provinciale leiding LO vergaderde er.
gearresteerd: 19450129 29.1.1945
Eerste arrestatie in 1941 wegens het opbergen van goederen van joodse Nederlanders, spoedig vrijgelaten. Tweede arrestatie samen met zijn vrouw, zoon en broer tijdens een overval door de SD, 1945-01-29. Kaart spreekt van verraad maar geeft geen details [Zie het rapport bij de kaart van Antje Sweringa]. Mevrouw Vechter kwam na veertien dagen vrij. Hendrik Vechter zat gevangen in het Huis van Bewaring en vanaf 1945-03-17 in Neuengamme
28.4.1945 door uitputting overleden te Lübeck
vermoord/omgekomen
Hendrik Gerrit Vechter
link
kerk: NH politiek: LO
beroep: vertegenwoordiger
verzetsgroep: Nulgroep, Groep de Groot, LO; KP H+S (?)
verzetswerk: Heeft zich niet gemeld voor de terugvoering in krijgsgevangenschap. Verzet bestond uit uitgebreide hand- en spandiensten voor zijn vader Hendrik en broer Albertus
contactpersonen: Schlaman, Piet; Zee, Hessel van der; Vechter (broer), Albertus; Fokkens, J.
overleefd
J. Venema >> geen systeemkaart van een J. Venema die bij Groep de Groot was aangesloten
Pieter Berend Venema
link
verzetsgroep: op zijn systeemkaart wordt Groep De Groot niet vermeld
K.W. Vink >> geen systeemkaart aanwezig
Eppo Visscher
link
beroep: electrotechnisch bureau
verzetsgroep: Groep de Groot.
verzetswerk: Contactadres voor de illegaliteit. Oudste zoon was voor de arbeidsinzet ondergedoken
contactpersonen: Heeren, Tieba; Grit
gearresteerd: 19441018 18.10.1944
Gearresteerd door Schäfer en Faber van de SD.
overleefd
Sipke Visser
link
kerk: NH politiek: AM LO
beroep: chef uitreiking van het distributiekantoor in de Harmonie
verzetsgroep: LO "43 groep Kroon [Heuvingh], later Groep de Groot.
verzetswerk: Heeft in de zomer van 1943 PC, het provinciaal comité, opgericht. Heeft een dubbelrol als NSB-er gespeeld, werd huisvriend van de SS-er Coupier, de nieuwe directeur van de distributiedienst in Groningen.
contactpersonen: Boekhoven, Gerrit; Houwen, Broens, Jan; Radersma, Roel; Lode, Fré; Lode, M.J., Valk, C. van de
gearresteerd: 19440703 3.7.1944
Ten gevolge van verraad in de K-groep door de SD gearresteerd.
22.8.1944 vermoord te Vught
vermoord/omgekomen
Leo Weersing
link
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: vormde samen met o.a. Melle Haitsma en Berend Brandbergen een soort KP voor Gerrit Boekhoven
contactpersonen: Weersing (zus), Maria Helena; Haitsma, Melle; Brandbergen, Berend; Gerrit Boekhoven
overleefd
Marten (Max) Wieringa
link
beroep: ambtenaar op de secretarie
verzetsgroep: Groep de Groot, AM, LO
verzetswerk: Werkzaam op de gemeentesecretarie, afgestaan aan de distributiedienst. Opplakken A + B-zegels. Verstoppen identiteitskaarten.
contactpersonen: Homan, Klaas; Valk, C. v.d.; Overhoff, I.; Boekhoven, Gerrit; Houwen
gearresteerd: 19450208 8.2.1945
Gevangen gezeten in Neuengamme en daaruit door Amerikanen bevrijd
documentatie: verzetsrapport St.40/45 dec."83
overleefd
Albertus Winter
link
politiek: Communist (zie onderaan)
beroep: typograaf; drukker bij Erven van der Kamp
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: Het drukken van pamfletten
contactpersonen: Geubels, J.; Rozeboom
gearresteerd: 19450227 27.2.1945 wegens het drukken van proclamaties door de SD gearresteerd,
Heeft samen met Ottjes in de cel gezeten, zie diens verslag
26.4.1945 omgekomen in Sandbostel Na de oorlog heeft de familie een advertentie in De Waarheid geplaatst
vermoord/omgekomen
Hindrik Woldring
link
beroep: belastingambtenaar
verzetsgroep: Groep de Groot
verzetswerk: gaf onderdak aan Gerrit Boekhoven en Dinie Aikema
zijn vrouw Matje van der Weijden overleed op 6 januiari 1945
contactpersonen:
gearresteerd: 19450112 12.1.1945 door de SD samen met Gerrit Boekhoeven en Dinie Aikema
die vanaf het Nassauplein bij hem waren ondergedoken na de golf van arrestaties
die volgde op de aanhouding van Hindrik (Henk) Lommert, aan wie door een verklikker
in de cel informatie was ontfutseld over een bergplaats met papieren
22.1.1945 vermoord te Dokkum (samen met 19 lotgenoten)
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
rapport dd 5.11.1944 van de Groep de Groot (in het handschrift van Dinie Aikema?)
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Met dit rapport wensen wij alle onbevooroordeelden een overzicht
te geven van wat er door een betrekkelijk kleine groep meer
links georienteerde mensen, buiten het L.O. om, op het gebied
van illegaliteit in Nederland tot stand is gebracht. Hiermede
beogen wij in geen geval deel te nemen aan de door ons al enige
jaren verwachte, en zoals nu blijkt reeds uitgebroken rivalitjit
oftewel het dingen naar van staatswege weg te werpen vette
kluiven. Tevens moge dit niet gezien worden als een politieke
Streberei onzerzijds. Wij hebben al de jaren nooit aan allen die
wij geholpen hebben laten blijken, uit welke hoek dit kwam, maar
het eenvoudig als onze plicht beschouwd, overal te helpen waar
dit nodig was.
Reeds enige maanden na de bezetting van ons land staken wij
jongeren, meestal oud jeugdbewegers (J.O.A., J.G.O.B., A.J.C.
en jonge figuren uit de 0.S.P.) de koppen bij elkaar en beraamden
plannen tot ongewapend verzet tegen de duitse overheersing en
doorkruising van alle maatregelen, welke nog van hun politie
leiding te verwachten waren.
Een van de eerste verzetssymptomen kwam tot uiting bij de hulp
welke wij duizendtallen joodse families in Nederland boden.
Deze hulp bestond uit het zoeken van onderdak, financiering in
vele gevallen en de verzorging van bonkaarten en persoonsbewijzen
Om dit te bereiken zijn wij het land in getrokken en hebben op
vele plaatsen ambtenaren bereid gevonden om ons hierin terwille
te zijn.
De financiële moeilijkheden wisten wij in die dagen veelal te
ondervangen door de offervaardigheid van velen onzer. In al die
tijd behoorden wij tot de zeer weinigen, die probeerden het
Nederlandse volk op een bredere basis aan te zetten tot verzet.
De eerste maanden met weinig gehoor. Allengs werden de maatrege-
len van den bezetter geraffineerder. Met het door de Duitsers
gestelde Jodenprobleem konden zich "0, arm volk !" duizenden
Nederlanders nog wel verenigen. In die dagen waren er maar
weinig Gereformeerden, die tegen deze maatregel stelling namen.
Van een L.O. was er dan ook nog geen sprake.
Maar toen kregen wij de slavenjacht in groter verband.
Nu ging men ook Nederlandse arbeiders verplichten hun arbeids-
kracht in dienst te stellen van het duitse oorlogsapparaat.
Bij duizendtallen werden zij verplicht ons land te verlaten om te
gaan werken in Duitsland. Gelukkig waren er ook honderdtallen,
die om principiële redenen dit weigerden en liever het steeds
gezochte en opgejaagde hert werden.
Nu stak men ook in religieuze kring de koppen bij elkaar, of-
schoon men wel wist, dat er reeds in het hele land een behoor-
lijke groep mensen voor het wel en wee van onderduikers zorgde.
pagina 2:
Men kon aan die kant toch niet tolereren dat, stel je eens voor,
een Gereformeerde of Katholieke jongeman in een andersdenkend
gezin onder dak werd gebracht. Toen werd gesticht de onderduik-
coöperatie van Gereformeerde jongeren, welke aangeduid werd met de
weidse woorden Landelijke Organisatie (L.O.). Waar men in die
kring (de kerken en andere financiëel draagkrachtigen stonden er
achter) niet op wat geld behoefde te kijken, ging dit met heel wat
tam-tam gepaard.
Men vergat echter, dat onderduiken iets met illegaliteit te
maken had en dat de duitse politieke leiding over bekwame S.D.
officieren beschikte. Deze kregen kort na de oprichting van het
L.O. een gulden tijd. Snelle promoties werden hun door veel
dilettantistisch gedoe op illegaal gebied mogelijk gemaakt. Zou
het L.O. ooit wereldkundig durven maken de tol, die hiervoor met
mensenlevens is betaald ?! Maar het ergste is dat wij door deze
dilettanten op een meer dan ergerlijke wijze ook in de speurzin
van de S.D. betrokken werden. Men nam zich geen tijd om een
behoorlijk ondergronds werkend apparaat op te bouwen. D.K. ambte-
naren op hun vaderlandse plicht wijzen en hun verzoeken onder-
hands het benodigde af te staan was te omslachtig. Hiervoor was
in vele gevallen enige overredingskracht nodig. Bovendien was
dit voor hen een moeilijk te benaderen terrein omdat het reeds
door onze mensen was afgegraasd. Ze beschikten toch over honderd-
duizenden guldens. Daar kon men toch alles mee bereiken.
K.P."s stichten, veelal te jonge jongens, de verantwoordelijkheid
van hun werk niet voldoende beseffend, wapens in de handen
drukken en overvallen laten doen op door ons reeds lang gebruikte
distributiekantoren en deze na één kraak dikwijls voorgoed kapot
maken. Het vagebondisme hoogtij laten vieren onder het mom van
nationale verheffing.
Wij betwijfelen heden ten dage nog of bij behoorlijke samenwerking
van de twee in het land bestaande groepen van bonkaartverzorgers
ook kraken nodig waren geweest. De meest geraffineerde methode,
betrouwbare ambtenaren zoeken en die vragen of ze je ten dienste
willen zijn, hebben ons steeds aan ons benodigde aantal kaarten
geholpen. Daarmee is bewezen, dat kraken overbodig hadden kunnen
zijn en toch hebben er vele kraken terwille van het L.O. prestige
plaatsgehad. De massa moest toch weten dat er nog zoiets als een
ondergrondse organisatie bestond op Gereformeerde grondslag.
Neem bijvoorbeeld de kraak bij de drukkerij van bonkaarten in het
Noorden des lands. Allen die ingelicht waren in de benodigdheden
van die betreffende maand wisten, dat de kaarten aanwezig waren.
Toch moest en zou zij doorgaan. De resultaten waren als volgt:
De kraak gelukte.
Vele L.O.groepen reikten een dubbele bonkaart uit, waardoor do
voedselpositie van het overige Nederlandse volksdeel ondergraven
werd.
En een paar weken later:
Arrestaties op grote schaal met als gevolg tientallen doodvon-
nissen en een honderdtal deportaties naar concentratiekampen.
Wat is nu prestige ?
pagina 3:
Wij hebben ondanks al onze minder prettige ervaringen steeds er
op gewerkt allen er van te doorringen, dat samenwerking op zo
breed mogelijke basis meer dan nodig was. En wat hebben we hier-
mee bereikt ? In het hele land een geweldig geageer tegen de
meer dan onbehoorlijke wijze, waarop het L.O. alles aan zich onder-
geschikt trachtte te maken. Steeds weer moesten zij die eens iets
van het L.O. nodig hadden horen, dat ze het wel konden krijgen,
als ze zich hij hen aansloten. Dat velen hiervoor huiverig waren
zal zijn gebleken na lezing van het bovenstaande.
Een voorbeeld van persoonlijke ervaring:
De P.B.C., een van de nevenafdelingen van het L.O., werd vele
malen door ons aan materiaal voor zijn vervalsingen geholpen.
Bij een bespreking, welke gevoerd moest worden om te komen tot de
gezamenlijke vervaardiging van de nieuwe inlegvellen, werd ons de
mededeling verstrekt, dat zij er in geslaagd waren, het daarvoor
benodigde waardepapier te bemachtigen. Wij moesten nu in "t ver-
volg maar aan het L.O. opgeven wat onze behoefte maandelijks aan
bonkaarten was, dan konden wij die van hen betrekken. Weer een
dingen naar machtsuitbreiding. Maar zij vergaten, dat men ondanks
geweldige kapitalen en ondanks een imponerend groot leger van
medewerkers met origineel papier en praten alleen niet verder
kwam. Voor de vervaardiging van gecodeerde inlegvellen voor het
gehele land was een snelle en grondige voorbereiding nodig en
het bereid vinden van een behoorlijke drukkerij en ander grafisch
personeel voor de technische verzorging hiervan. Nog verschil-
lende malen hebben wij er op aangedrongen, dit gezamenlijk tot
stand te brengen. De heren voelden zich evenwel in verband met
de beschikking over het papier sterk. Wij zijn uit elkaar gegaan
en zijn elk met de ons ten dienste staande middelen gestart.
Dit had als gevolg dat wij gelukkig in het hele land de eerste
week van de uitreiking met ons vals materiaal op de distributie-
markt konden verschijnen. Het L.O. echter was er in slechts weinig
plaatsen de laatste week mee en in het overgrote deel pas de
daarop volgende maand. Wij schreven zojuist dat wij er gelukkig de
eerste week mee verschenen zijn. Want waren we hierin niet ge-
slaagd, wat waren dan de gevolgen van honderden goedwillende
distributieambtenaren geweest Dat ze nooit en te nimmer hun
daling in de gecontroleerde uitgifte hadden kunnen verantwoorden
en dat zij bij tientallen door Reuter en zijn consorten waren ge-
arresteerd. Ook deze gevaren werden weer geaccepteerd ter wille
van prestige. Wij zijn het dus geweest die de ambtenaren daar
grotendeels voor hebben behoed. Dit heeft als gevolg gehad, dat
wij die maand een veel grotere bonkaartvoorziening tot stand
brachten dan zij.
Om dat weer in evenwicht te brengen, werden door het L.O. links
en rechts opdrachten tot kraken gegeven, steeds weer op het
goedkope sentiment van de jongeren werkende. Laten ze zich nu
dan ook niet te veel op de borst slaan. Er zijn meerderen
geweest, die iets gepresteerd hebben. Neem het intelligente
pagina 4:
werk van de TD lichting. Al deze geraffineerde handelingen
moesten door andere mensen verricht worden. Hier was, wij zeggen
het nogmaals, het L.O. apparaat te grof voor gebouwd.
Laten allen die dit schrijven in handen krijgen hier nooit enige
rivaliteit uit lezen. Wij met hoogstens honderd medewerkers in
het hele land hebben mogelijk gemaakt dat 2/5 van alle onder-
duikers elke maand een bonkaart uitgereikt kregen en alles wat
ze verder nodig hadden. Wij hebben prettig gewerkt en heel wat
ware vrienden gekregen. Wij zijn er in geslaagd na een jarenlange
training op een behoorlijke wijze het kaf van het koren te onder-
scheiden. En dit moeten wij jammer genoeg naar voren brengen,
onder de L.O. kringen was te veel kaf.
Wie weet moeten wij misschien zeer kort na de vrede in verband
met andere dictatuuraanbidders weer illegaal werk verrichten.
Laat ons daarom zuinig op onze ware vrienden zijn.
Met volkse vriendengroet,
namens alle niet L.O. werkers
w.g. de Groot
[ Gerrit Boekhoven, Groningen ]