Otto B. Wiersma |
13 Oct 2005 – 15 Jan 2007 (last update) |
abstracts home |
the tenor ( focus / principle subject / target) | by the vehicle (frame / modifier / source) |
an unfamiliar eventity | by a familiar eventity |
an uncomprehended eventity | by a comprehended eventity |
a complex eventity | by a simple eventity |
an abstract eventity | by a concrete eventity |
meaning is… |
externalist | internalist |
non-linguistic |
the referent (Ogden/Richards) the reference (Frege) the literal denotation extension (what the defined refers to) signified the verifiable (positivism) the response (behaviorism) the consequence (pragmatism, Pierce) the truth conditions (Tarski) the communicative practice somatic (e.g. blushing, tears (joy or sadness)) natural (e.g. dark clouds mean rain, animal skin means predator) iconic |
the reference (Ogden/Richards) the sense (Frege) the figurative connotation intension (the defined) the idea, thought (Berkeley, Yoos) the intention (what the speaker’s utterance intends, Grice, Austin, Searle) the contingent the ascribed (believed to be) the associated symbolic (conventional) fictional |
linguistic |
the reference the literal denotation signifier the use of the proposition in a specific language-game (Wittgenstein) words referring to words (Derrida) symbols and signs (semiotics, Goodman) sentences (semantics, Ricoeur) iconic |
the sense (Frege) the figurative connotation intension (the defined) the contingent the ascribed (said to be) the associated interaction of sentence and its words (Ricoeur) fictional |
substitution | paraphrasing (T1 is V1)M > (T1 is V2)L, (T1 is V3)L, .., (T1 is VN)L |
comparison | similarity T and V (T is like V – set of similarities) (Miller, Ortony) |
anomaly | dissimilarity T and V (T is unlike V > create similarities) (Katz, Levin) |
interaction | associated commonplaces of T and V interact to produce emergent metaphorical meaning (Richards, Black) |
category-inclusion | T included in a prototypically by V indicated ad hoc category (V being the best representation of the ad hoc category, eg ‘sigarettes are V’, ad hoc category: ‘unexpected death’ > best V = ‘time bomb’or ‘plane crash’ or ‘racing car’ or.. , Barsalou, Glucksberg & Keysar) |
conceptual structure | our conceptual structure is metaphorical: conceptual metaphors (like ‘love is a journey’, ‘argument is war’) determine the construction and interpretation of other metaphors (Lakoff & Johnson, Gibs, Kövecses) |
anthropological context | man’s place in the world as origin of metaphors and metaphorical meaning (Casirer, Ricoeur) |
field: | metaphor is like… |
arithmetics (numbers) | two [colliding networks of literal algorithms] merging into one [metaphorical algorithm] (OBW) |
logic | planned or calculated category mistake (Goodman, 1968, Ricoeur, 1975 cf Gilbert Ryle) |
geometry (space) | figure of discourse (Ricoeur, 1978) |
remote ideas operating now as close (Ricoeur, 1978) | |
perspective (Henle, 1958) point of view (Loewenberg, 1975, 1978) |
|
informatics | strange loop (Hofstadter, 1980, 1981) |
kinetics (movement) | metaphorize welll, dynamical process (metaforein, Aristotle) |
movement through temporary ‘points of view’ (OBW) | |
physics | curvature of semantic fields (OBW) |
filter (out of the system of associated commomplaces, standard beliefs and plattitudes) (Max Black, 1955) | |
astronomy | elliptical system of a multidimensional variety of meanings (OBW) |
chemistry |
fusion of atoms into molecules; fusion of simplex molecules into complex molecular structures (OBW) |
catalyst (in the creative growth of language) (Owen, 1962) | |
alloy with improved or new properties (OBW) | |
biochemistry | environmental-dependent cooperation (sc interactive folding) of proteins (OBW) |
biology | creation (innovation) by (re-) combination (e.g. of DNA) (OBW) |
paleontology | guiding fossil (Draaisma, 1986,2003) |
geology | erosion, sedimentation (of a trite metaphor: usure – Derrida, 1971: the entropy of language from living to worn-out metaphors) |
linguistics | violation of the codes of speech and language (Ricoeur, 1975) |
complete conceptual migration of a ‘realm’ (Ricoeur, 1975) | |
rule-changers (sc grammatical rules) (Price, 1974) | |
good jokes (Cohen, 1978) | |
a (forced) complexity-reducing two-unity of conceptual networks (OBW) | |
psychology | dreamwork of language (Davidson, 1978) |
economics | a sort of ‘linguistic surplus value’ (Derrida,1971) |
music | uttering a word is like striking a note on the keyboard of the imagination; the meaning of a word is its use in language (Wittgenstein, 1960) |
overtones of a musical chord in its connotations | |
literature | novel (invitation to enter a different reality – Gass, 1970), work of fiction (creating a new view, new perspectives – Loewenberg, 1978) |
from: |
to: |
physics | medicine | economy | politics |
physics | force, e.g. vital forces | flows in turmoil (Keynes) | |||
medicine | depression | illness, desease, disorder, sympathy | |||
juridical | law | law | law |
law faction > party |
|
politics |
exchange, regulatory devices (>cell) |
economy | clock (neo-classical: order and self-regulation), flows in turmoil (keynesian: disorder/depression/inlation), chaos (post-keynesian: butterfly effect), battlefield (marxist) (Pen, 1993) |
linguistics | structural (conceptual, physical and orientational) metaphors (Lakoff/Johnson, 1980) |
epistemology | optical (picture, mirror), spacial (perspective) (Ankersmit, 1994) |
metaphysics | formalism, mechanism, organicism, contextualism (Pepper, 1948) |
physics | Platonian tradition (formalism, realism), Newtonian tradition (mechanism), Quantummechanics (organicism), bootstrap physics (contextualism) (Pepper applied by Vroon/Draaisma, 1986) |
type of expression | example | Dutch example |
literal (LE) | love is an emotion | woede is een drift |
metaphorical (ME) | love is a rose | woede is een slang |
anomalous (AE) | love is a blib | woede is een zwik |
theoretical model |
similarity / dissimilarity | feature sets | number of stages | response time | electrocortical effect (N400) | linguistic context |
comparison |
similarity A and B |
two fixed feature sets | one | LE shorter than ME and AE | no | no effect |
anomaly | dissimilarity A and B | four fixed feature sets (literal and figurative for A and B) | two | LE shorter than ME and AE | yes for ME and AE | no effect |
interaction | similarity and dissimilarity A and B equally important | three not fixed feature sets (third: relations) | two | LE shorter than ME and AE | no | effect |
Americans | Hungarians |
precious possession | struggle and war |
game | compromise |
journey | journey |
metonymy | metaphor |
signs | sentences |
lexical | predicative |
semiotic | semantical |
deviation of meaning | dynamics of meaning |
substitution theory | interaction theory |
language | speech |
paradigmatic | syntagmatic |
intellectio | imaginatio |
conceptual apprehension | exemplification |
Aufklärung | Erklärung |
intellection | illustration |
concepts | images |
same | similar |
clock | computer | |
similarities |
digital (continuous gravitional accelleration split up into regulary oscillatory movement: countable bits) |
digital (steady beat of quartz cristal) |
automation of ‘mental operatoins’ (e.g. calculation) | automation of ‘mental operatoins’ (e.g. calculation) | |
autonomous | autonomous | |
symbolic machine (dealing with number, logic, language) |
symbolic machine (Weizenbaum, 1976 Sybille Krämer, 1988) |
|
no physical product | no physical product | |
both produce ‘spirit’, ‘mind’, ‘intelligence’, nothing concrete (222) [ OBW dualist position?] | ||
early serial production and miniaturization | early serial production and miniaturization | |
military roots (magister bombardum et horologium: canons and clocks) | military roots (radar, cryptology) | |
most complex machine of its time | most complex machine of its time | |
little technical use, high technological esteem (clock marginal in keeping time) |
little technical use, high technological esteem (big investments in ICT, not related to a similar raise in productivity) [OBW rapid extension of the meaning of ‘product’ from more physical to more virtual (‘brainfood’) > implications for the measurement of productivity] | |
clock-games (sounding melodies, showing moving puppets etc) |
computer-games | |
optimistic anticipation (Leibniz’ mechanical robots: ‘a body capable of counterfeiting a man’) |
optimistic anticipation (Brooks, Minsky: how robots will change us (Flesh and Machines, 2003) |
|
machine-related intuition of a ‘deep relation’ between mechanical structures/processes and nature | machine-related intuition of a ‘deep relation’ between electronic circuitry and thinking (233) | |
machina mundi | artificial mind (232) | |
hardware containing software | separation of hardware and software (248) | |
philosophical debate |
bête machine (Descartes: explain animal behavior with mechanistic concepts) |
brain machine (Artificial Intelligence - nature as ‘information to be processed’) |
vehicle | persoon | tijd | tenor |
schrift | neerslag van ervaring | ||
wastablet |
Plato Aristoteles |
te wissen afdruk | |
volière | Plato |
kennis bezitten (vogel in je hok) kennis hebben (vogel in je hand) |
|
opslagplaats | Augustinus | in ruimten zoeken en hervinden | |
boeken, overgeleverde teksten | Tomas van Aquino | 1250 | cumulatie van kennis |
boeken met registers | scholastieke traditie | indexering van het zoeken | |
cirkelende wielen (als ars memoriae) | Giordano Bruno | 1570 | hermetisch universum |
theater (als ars memoriae) | Robert Fludd | 1574-1637 | harmonie macrokosmos en microkosmos vd menselijke geest |
forsforiserende stoffen; magazijn |
Robert Hooke (cel!) begin mechanistische psychologie | 1682 | indrukken bewaren, relaties aantal herinneringen en tijdsduur, onderscheid opslaan en reproduceren, actieve rol van aandacht |
mechanisering vh wereldbeeld | begin 17e eeuw | ||
camera obscura | beweeglijkheid van beelden, veranderlijkheid en manipuleerbaarheid van de voorstellingen | ||
|
Julien de Lamettrie, l’homme machine | 1747 | |
landschap labyrinth weefgetouw |
Romantiek Carl Gustav Carus |
1790-1840 1829/30 |
projectie van buiten naar binnen ondoorgrondelijkheid verborgenheid v snelle werking |
Franz Joseph Gall Pierre-Paul Broca |
1758-1828 1824-1880 |
van schrijftafel naar snijtafel lokalisatie vh geheugen: deelfuncties met eigen loci |
|
fotografie . . telegrafie |
John William Draper | 1856 |
vastleggen en weergeven van beelden (existentiebewijs van het materiële aspect ervan) gecodeerdheid van de geheugen-sporen |
fonograaf | Jean-Marie Guyay | 1880 | vastleggen en weergeven van auditieve sporen |
samengesteld portret | Francis Galton | 1879 | samengevloeide herinneringen > prototypische beelden |
Hermann Ebbinhaus Ueber das Gedaechtnis |
1885 | ||
muzikaal akkoord, krachtenveld |
Alfred Binet onderzoek rekenwonders |
1892v | zinvolle patronen |
cinematografie | Henri Bergson | 1907 | beweging als ‘techniek van..’ |
toverlei | Sigmund Freud | 1925 | blijvende sporen in de diepere laag, wisbaarheid van de lei |
weinig metaforen, bv telefooncentrale |
behaviorisme | 1925-1945 |
onobserveerbaarheid van mentale processen verbinding stimulus en respons |
doolhof en landkaart (maze & map) |
Tolman | ruimtelijkheid van kennis | |
psychic machine | Clark Hull | 1926 | vs mentalisme |
universal machine electronic circuits |
Turing | 1937 |
transmission of information |
computer hardware software representaties (simulaties) |
brein geest (probleem Descartes) impressions ideas (probleem Hume) |
||
holografie |
Piet van Heerden |
1963 |
hoeveelheid en snelheid van de parallel verwerkte gegevens, inhoudadresseerbaarheid van de informatie (ipv lokatieadresseer-baarheid), gedistribueerde opslag, cf graduele achteruitgang bij beschadiging (graceful degration) |
brein neurale netwerken |
John Hopfield connectionisme |
1982 | duurzame evenwichtspatronen in een netwerk van homogene elementen |
visie | auteurs | specifiek |
1 vergelijking | Miller, Ortony | similariteit kenmerken tenor en vehicle, vergelijken van bestaande overeenkomsten |
2 anomalie | Katz, Levin | dissimilariteit kenmerken tenor en vehicle, afwijkende grammaticale structuur waarvan de anomaliteit opgelost moet worden |
3 interactie | Richards, Black | zowel overeenkomsten als verschillen vd kenmerken van tenor en vehicle in rekening brengen |
4 categorie-inclusie | Glucksberg & Keysar | tenor wordt geïncludeerd in een door de vehicle prototypisch opgeroepen categorie |
5 concept | Lakoff & Johnson, Gibs | onze conceptuele structuur is metaforisch, conceptuele metaforen (bv liefde-reis, ruzie-oorlog) bepalen de interpretatie en beoordeling van uitgewerkte metaforen |
presentationalisme | representationalisme |
wetenschappelijk denken als methode | verbinding wetenschappelijk denken en technologisch handelen (experimenten), denkwerk en handwerk |
waarneming/theorie directe afspiegeling realiteit | waarneming/theorie indirecte afspiegeling realiteit |
kosmos als organisme | kosmos als machine |
kosmos perfect en onveranderlijk buiten de sfeer van de maan | kosmos in ontwikkeling (Tycho Brahe: nova 1572) |
organicisme: alles hangt met alles samen; teleologische verklaringen (doeloorzakelijkheid); fysico-theologie (doelmatigheid van het goddelijk ontwerp) |
mechanicisme: op zoek naar de mechanische oorzaak ve verschijnsel; determinisme (werkoorzakelijkheid); evolutionaire processen |
alles moet in beweging gehouden; overal materie (horror vacui) | in beweging blijven is natuurlijk; vacuum bestaat > bv barometer |
anthropocentrisch |
mens uit centrum kosmos (Copernicus), dierenrijk (Darwin), bewustzijn (Freud); bête machine (Descartes, 1596-1650) > ‘l homme machine (La Mettrie, 1709-1751); materialisme) |
monistisch | dualistisch, bv Descartes, (1596-1650): res cogitans - res extensa; Kant: het fenomenale – het noumenale) |
Aristoteles: accent sensibilia propria (geur, kleur, smaak) – kenmerken die de zintuigen van elkaar (onder-)scheiden |
empirisme: onderscheid primaire (massa, snelheid) en secundaire (reuk, smaak, kleur) eigenschappen accent sensibilia communia (vorm, grootte, getal) – kenmerken die de zintuigen verbinden |
nauwelijks technische metaforen voor de menselijke geest (bezielde kosmos: geest overal en in alles) | veel technische metaforen voor de menselijke geest (klok, stoommachine, telefooncentrale, radio, radar, computer) – overigens even enthousiaste afwijzing van metaforen (Bacon: idola fori, logisch positivisten, behavioristen) |
begrijpen van menselijk gedrag vanuit natuurverschijnselen, waarbij de natuur menselijke trekken heeft (bv geest) | begrijpen van menselijk gedrag vanuit cultuurverschijnselen |
mentalisme, introspectie, associatianisme, cognitivisme, functionalisme | behaviorisme |
mentale taken zijn immaterieel | materiële constructies kunnen taken uitvoeren die voorheen als (exclusief) mentaal werden beschouwd |
herleving in Romantiek (1780-1840) vs dualisme: eenheid van geest (Hegel) of wil (Schopenhauer), organisme als vormende kracht met zelfherstellend vermogen (Kant) |
fysica: onderzoek naar vloeistofachtige verschijnselen; continue, verbonden, onvernietigbare naar ontwikkeling strevende krachten; 1840 wet van behoud van energie |
ontwikkeling begrip onbewuste incl onbewuste processen (Carus 1789-1896) > Freud, Jung persoonlijkheidsleer – eigenschappen afleiden uit handschrift (grafologie), gezichtsbouw (frenologie, wiskundeknobbel, talenknobbel), lichaamsbouw (fysionomie, flegmatisch, melancholisch, zwartgallig) |
aan de ruimtesymboliek in de psychologie, zoals uitgewerkt in allerlei morfologische kenmerk-studies, ontbreekt deels de experimentele controle, deels is ‘t weerlegd door experimentele controle en deels is ‘t (weer) uit de mode geraakt |
vooral aandacht voor bouw van de natuur (structuren); directe waarneming met isomorfie natuur-waarneming | vooral aandacht voor processen in de natuur; indirecte waarneming als voortvloeisel uit interne processen |